سیستم‌های لجستیک مدیریت زباله یا همان سیستم شوتینگ زباله در ساختمانها، یکی از گرایش‌های مدرن در تجهیزات فنی بناهای امروزی هستند. بخصوص ساختمانهای مرتفع امروزی که از نظر معماری به سهولت هر چه بیشتر انجام امور در آنها فکر شده است، به سیستم هایی نظیر شوتینگ زباله نیاز جدی دارند. دریچه ها و کانالهای سیستم شوت کمک میکند تا بدون هرگونه اتلاف وقتی، زباله‌های خود را از هر طبقه ای که هستید به واحد یا مخزن انباشت زباله‌ها انتقال دهید.
این فناوری‌های مدرن شاید بلحاظ انواع، دارای طیف بسیار گسترده و پیچیده ای نباشند. اما بهرحال لزوم توجه به انواع آنها و متناسب بودنشان با کاربری ها و نیازهای مختلف، موضوعی پراهمیت بشمار می‌رود. بعنوان مثال چنانچه در ساختمانهای مرتفع از ابتدا به فکر طراحی مجاری شوت نباشید، دچار مشکل خواهید شد. زیرا تنها راه پیش رو، استفاده از باکسهای خارجی و عملاَ خراب شدن دید بصری نمای ساختمان خواهد بود!.
سیستم شوتینگ زباله چیست؟
شهرهای با رشد سریع، مجبور به ساخت ساختمانهای مسکونی و تجاری مرتفع هستند تا حداکثر مبارزه را با کمبودها داشته باشند. در این سناریوی در حال تغییر، جمع آوری زباله از هر طبقه و دفع آن، به یک کار خسته کننده تبدیل شده است. باکس های شوتینگ زباله وسیله ای برای غلبه بر مشکل فوق با سهولت و البته نهایت بهداشت است. بهره گیری از این سیستم ها، دیگر هرگونه دغدغه‌ی:
- نیاز به حمل دستی زباله ها از پله ها و آسانسور به نقاط پایین‌دستی و انتشار بوهای نامطبوع،
- اتلاف وقت و انرژی ساکنان (بخصوص در فرآیند حمل از طبقات بالا تا طبقه همکف)،
- ایجاد کثیفی و ریخته شدن چرک‌آب ها در طبقات و باکسهای ارتباطی و شیوع بیماری ها،
و… را از بین می‌برد. باکسهای شوتینگ زباله، یک سیستم زباله دان با فضای (شفت) عمودی طولانی هستند که از هر طبقه در یک ساختمان عبور می کنند. سیستم‌هایی که شامل یک در در هر طبقه هستند. بطوریکه از طریق همین دریچه ها، ساکنان می توانند زباله های خود را در چاله بریزند. این دربها معمولاً در یک اتاق کوچک در هر طبقه قرار دارد. گاهاَ نیز دریچه های شوتینگ در فضای باز مشاع طبقات جانمایی میشوند که کاری اشتباه است!!.
زباله‌های قرار داده شده در ناودان به یک متراکم کننده یا زباله دان در پایین می ریزند. سپس تخلیه‌ی کامل انها بصورت انباشت شده، از ساختمان صورت می‌پذیرد.
باکس شوت زباله؛ راه حل کارآمدی برای ساختمان ها
مالکان و اپراتورهای ساختمانها به طور طبیعی به دنبال راه‌هایی برای مدیریت کارآمد زباله از طریق سیستم‌های شوتینگ زباله (سیستم های لجستیک مدیریت زباله) برای ساختمانها هستند. بطورکلی چالشها و ویژگی‌های روزگار امروزی، بر راه‌حل‌های کارآمد و «مسئولانه» برای طیف وسیعی از مسائل موجود در جامعه تأکید دارد. جامعه ای که شاهد جمعیت روزافزون آن هستیم و با:
- گستردگی محصولات مورد استفاده
- و تغییرات گسترده سبک زندگی و عادات ایجاد شده،
باید به روش های جمع آوری و دفع زباله جات در ان توجه جدی تری شود. در مجموع میتوان گفت که این واقعیت که تعداد محصولات و “مواد مصرفی” مختلف همراه با جمعیت رو به رشد در حال افزایش است، یک واقعیت محتاطانه است. بنابراین تنها می توان بسترهای مختلفی را برای این روند رو به افزایشی که منجر به:
- دسته بندی و
- بازیافت بعدی طیف وسیعی از مواد باقی مانده در اطراف ما به شکل زباله می شود،
ایجاد نمود و در حقیقت همسو با این مسیر، حرکت کرد. بنابراین ساختمانهای تجاری و مسکونی تبدیل به «منبع اولیه» زباله برای کل فرآیند بازیافت میشوند. قطعاَ برای دریافت ثمره‌ی مناسبتر، بکارگیری قوانین و البته وجدان فردی بسیار موثر است. البته همواره وضع قوانین سفت و سخت، سوپاپ اطمینان بهتری را برای جوامع مختلف به همراه دارد. زیرا همگان به اجبار بایستی از آن تبعیت کنند. نکته‌ی مهم اینجاست که تمامی این توجهات و حرکتهای عملی، منجر به مدیریت مسئولانه زباله ها خواهد شد.
دلایل اهمیت انواع سیستم شوتینگ زباله
در گذشته عمده‌ی محصولات مورد استفاده توسط مردم به صورت ارگانیک و حاصل دسترنج روزمره یا سالانه بود. ولی امروزه استفاده از طیف وسیعی از مواد غذایی، محصولات متنوع سرگرمی و دکوری و… و البته حجم بالای صادرات، منجر به افزایش بهره گیری از پلاستیکها، کارتن ها و… برای بسته بندی و انتقال شده است. بنابراین افزایش طیف های مختلف زباله جات، لزوم دسته بندی دقیقتر آنها را نیز تبیین میکند. به همین منظور تصور کنید:
در یک ساختمان مرتفع فاقد سیستم شوتینگ زباله، یکی از ساکنان بخواهد پلاستیکی را به رودخانه مجاور بیاندازد. پلاستیک مورد نظر به احتمال زیاد تا 1000 سال تجزیه نمی شود. یعنی هم آب را آلوده خواهد کرد. هم نمای پاک و زیبای رودخانه را دچار معضل میکند؛ و هم میتواند به تلف شدن گونه های جانوری مختلف منجر شود!!.
سیستم‌های شوت زباله پیشرفته تر، دارای مخزن چندگانه برای تفکیک انواع زباله‌جات هستند. بدین ترتیب زباله های تر و خشک از مبدأ جدا شده و در درازمدت، سبب کاهش هزینه های جداسازی آشغالها خواهد شد. همچنین این کار به سالم ماندن زباله‌های پراهمیت و قابل بازیافت نیز کمک میکند. بعنوان مثال کاغذ خشک اگر از همان ابتدا بطور مجزا تفکیک شود، استفاده مجدد از آن بسیار راحت خواهد بود. ولی همان کاغذ در التقاط با آلودگی‌های تر، احتمالاَ تا رسیدن به شرکتهای بازیافتی کاملاَ نابود میشود!!.
انتقال زباله‌ها به صورت سنتی و مدرن
دسته بندی زباله بصورت سنتی، از هر محل کار یا در هر اتاق شروع می شود. تفکیک کامل زباله ها به طور قابل توجهی توسط سطل های زباله که برای آن هدف مشخص ساخته شده اند، تسهیل می شود. آنها دارای محفظه یا چندین جعبه جداگانه برای هر گروه از زباله‌ها هستند. در بیشتر موارد، این محفظه ها دارای پیکتوگرام های تصویری کمکی یا کتیبه های قابل مشاهده هستند. پیکتوگرام هایی که نشان دهنده نوع زباله‌ای است که باید در جعبه های جداگانه ذخیره شود.
چرخ دستی های جمع آوری زباله در ساختمان های دارای واحدهای مسکونی استفاده نمی شوند. اما کیسه های حاوی زباله های معمولی خانگی، مستقیماً به داخل کانالهای با نیروی جاذبه پرتاب می شوند. درون ساختمانهای غیرمسکونی، در هر طبقه چرخ دستی‌های جمع‌آوری زباله وجود دارد که برای حمل زباله‌هایی که قبلاً برای پرتاب به دریچه کانالهای انتقال ضایعات دسته‌بندی شده‌اند، استفاده میشود. درون ساختمانهای چندین طبقه‌ی تولیدی/صنعتی، ناودان‌ها به یک اتاق فنی مجهز به وسایلی برای مرحله نهایی پردازش زباله، منتهی می شوند. کیسه‌های حاوی زباله‌های دسته‌بندی شده، مثلا بر اساس:
- رنگ کیسه،
- و یا علامت‌های رنگی روی کیسه و…،
از طریق ناودان به پایین پرتاب میشوند و سپس بر اساس گروه زباله متناسبشان، فشرده میشوند.
انواع مخازن جمع آوری زباله
وضع قوانین محکم در رابطه با بکارگیری مخازن تفکیک ساز ضایعات، در بسیاری از نقاط جهان شروع شده است. بمنظور فهم بهتر این موضوع باید گفت:
اکثر مخازن انتهایی انباشت زباله (زباله‌دان ها)، بصورت تک منظوره هستند. یعنی تمامی زباله‌جات تر و خشک و ارزشمند و کم‌ارزش، به درون یک مخزن ریخته میشود. امروزه اما بر مبنای سیاست های تفکیک از منبع اولیه، بکارگیری مخزن های با قابلیت تفکیک زباله جات در سیستم های شوتیگ زباله بسیار رواج یافته است.
این قوانین در درجه اول به موضوع تفکیک زباله بر اساس روشی که بعداً پردازش میشود، می پردازد. الزام سیستم های شوت زباله به مخازن تفکیک ضایعات، موجب میشود تا این «منابع اولیه» زباله‌های خود را به شکلی که برای زنجیره بعدی فرآیندهای مدیریت پسماند طبقه‌بندی شده و آماده شده است، منتقل کنند. مخزنهای جمع آوری مورد نظر میتوانند از جنس عناصر پلیمری باشند. اما مسلماَ با انواع مخزن اسید پلی اتیلن، فایبرگلاس، پلی پروپیلن و…، یک دنیا تفاوت دارند. درحال حاضر، تفکیک زباله در سطل‌های تفکیک زباله، دیگر یک دیدگاه آرمان‌شهری نیست. اگرچه انتقال این زباله‌های:
- طبقه‌بندی شده و
- به شکل فشرده،
به اتاقهای فنی شرکتهای بازیافت و از آنجا مستقیماً به پردازشگرها، تا حد امکان فرآیند جمع آوری را آسان میکند. ولی مطابق اتوپیای امروزی، تأکید بر تفکیک سازی زباله ها از مبدأ وجود دارد. درحقیقت تفکر در مورد کارایی مدیریت زباله یک ساختمان که غالباَ از طریق نصب سیستم های شوتینگ زباله تجلی پیدا میکند، به اندازه فکر کردن به راه حل های انرژی برای یک ساختمان پراهمیتست.
استدلال های نصب انواع شوتینگ زباله
ویژگی های مثبت و پرتعداد سیستم های شوتینگ زباله موجب شده تا استدلال های مطنقی زیادی برای نصب آنها وجود داشته باشد. برخی از مهمترین مزایای نصب باکس های شوت زباله عبارتست از:
- این یک راه حل موثر، کارآمد و از نظر زیبایی شناسی دلپذیر است.
- امکان استفاده از متریال های مختلفی همچون لوله کاروگیت و…
- هزینه های خرید آن به طور قابل توجهی هزینه های نصب آسانسور را کاهش می دهد.
- در هزینه های حمل زباله به دور از ساختمان، صرفه جویی می کنید.
- راه حلی بهداشتی برای مدیریت زباله‌های ساختمان محسوب می شود.
- بسته به شرایط و زمان نصب، امکان قراردهی انواع سیستم های شوت زباله وجود دارد.
- عملیات ایمن
- نصب آسان و سریع و تنوع بالا
- عمر سرویس نامحدود
- دارای ایمنی آتش.
- عدم آلودگی راهروها و عدم انتشار بوهای ناخوشایند و بیماری ها.
- تردد کمتر و کاهش آلودگی های صوتی ناشی از رفت و آمدهای پیاپی برای تخلیه زباله‌جات.
- مخفی بودن از نظرها و عدم آسیب به زیبایی بنا؛ در صورت نصب به صورت داخلی.
مزایای نصب شوت زباله برای پروژه های ساختمانی
سیستم های شوتینگ زباله برای پروژه های ساختمانی دارای مزایای متعددی هستند:
- فضای کاری امن تر:
از آنجایی که زباله‌ها هر روز از محل‌های ساخت‌وساز بیرون می‌آیند، ایمنی به یک مسئله اصلی تبدیل میشود. یک باکس مناسب دفع ضایعات، میتوانید امنیت یک محیط کار را تا حدود زیادی تضمین کند. چنانکه در آن فرد میتواند با خیالی آسوده تر کار کرده و به سرعت در اطراف حرکت کند.
- راحتی کار:
محل‌های کار زیادی در یک کارگاه ساختمانی وجود دارد که میتوان آنها را تا چند کیلومتری گسترش داد. ناودان زباله نصب شده در مکان های مختلف می تواند در زمان بسیار صرفه جویی کند و باعث سهولت کسب و کار و پیشرفت جغرافیایی پروژه ها شود.
- محیط زیست پاک:
خلاص شدن از شر زباله ها در محل کار، به کارگران این امکان را می دهد که آزادانه و سریعتر کار کنند. همچنین به کارگران اجازه می دهد تا از فضای وسیع تری برای کار استفاده نمایند. ضمن اینکه از کثیف شدن محیط پیرامون پروژه نیز جلوگیری شده و موجب سرایت آلودگی و بیماری به کارکنان نشود.
- هزینه های بیمه کمتر برای محیط و کارگران:
ضایعات و زباله ها می توانند منجر به تصادفات و آسیبهای زیادی در اثر پرتاب و سقوط شوند. شرایطی که میتواند موجب توقف پروژه‌ها گردد و هزینه‌های بیمه‌ای زیادی را برای کارفرما به همراه داشته باشد. انواع سیستم شوتینگ زباله مستحکم، ایمنی محیطهای کار را بطور قابل توجهی افزایش میدهد. بطوری که باعث حداقل تصادف یا شرایط بدون تصادف می شوند و در هزینه‌های بیمه صرفه جویی میکنند.
انواع شوتینگ زباله بلحاظ قرارگیری
بلحاظ مکان نصب و محل قرارگیری، انواع سیستم شوتینگ زباله را میتوان به دو دسته‌ی:
- شوتینگ‌های داخلی
- و سیستم های شوت زباله خارجی
تقسیم بندی نمود. حال دلیل نصب داخلی و خارجی این باکس ها چیست؟!. در پاسخ میتوان گفت که:
برای ساختمان های مرتفع، جانمایی شوتینگ های زباله بایستی از همان ابتدا در نقشه ساختمانی انجام شود. امری که موجب کاهش هزینه های پروژه می‌گردد. همچنین با مخفی ماندن باکس از دید افراد، هیچگونه خللی نیز در نماسازی بنا بوجود نمی آید.
روند کار نیز با درنظرگیری شوتینگ های داخلی، سریعتر انجام میشود. زیرا نیاز به عملیات اجرایی دوباره (پس از اتمام مراحل ساخت ساختمان) وجود ندارد. یکی دیگر از مزایای باکسهای دفع زباله داخلی، مستحکم بودن آنهاست. نصب این سیستمها (باکسهای انتقال ضایعات) در حین ساخت و ساز می تواند بسیار سودمند باشد. درحقیقت از ایمنی گرفته تا بهره وری؛ یک لوله زباله بر هر جنبه ای از ساخت و ساز تأثیر می گذارد.
درسوی دیگر ممکنست که کارفرما، طراح یا پیمانکار به سهو یا عمد از تعبیه‌ی باکس شوت ضایعات خودداری کرده باشد و پس از اتمام تمامی مراحل ساختمانی، تصمیم به قرار دادن باکس اتخاذ کند. درچنین شرایطی قطعاَ سوراخ کردن کف طبقات و ایجاد حفره ای عمودی از طبقات مرتفع ساختمان تا بخش انتهایی مخزن در زیرزمین یا همکف، ممکن نیست. بنابراین نصب سیستم شوتینگ زباله خارجی در دستور کار قرار می‌گیرد. فارغ از استحکام کمتر، مهمترین عیب این نوع باکسها، زشت شدن نمای ساختمان است. بخصوص اگر نما دارای دیتیل های جذاب و پرخرج متعددی باشد!.
انواع ناودان شوت زباله
سیستم تدارکات جامع مدیریت زباله ساختمان، عمدتاً زمانی استفاده می شود که انواع مختلف زباله ها نیاز به رسیدگی فوری داشته باشند (لباس های قابل شستشو، تجهیزات عفونی شده و…)؛ تا پس از پرتاب ابتدایی به درون باکسها، به اتاق لباسشویی یا اتاق فنی حمل شوند. و یا هنگامی که ساختمانهایی مرتفع در اختیار داشته باشیم، نصب این تجهیزات برای تسهیل شرایط زندگی ضروریست. ناودانهای قابل استفاده با گرانش و جاذبه، بعنوان ستون فقرات هر سیستم لجستیکی سازگار در ساختمان ها هستند. آنها در راستای حمل زباله و لباسها به یک نقطه مشخص در ساختار سیستم شوتینگ زباله عمل میکنند. البته ناودان ها در ویژگی هایی نظیر:
- قطر لوله ناودان،
- جنس بدنه،
- میزان نفوذپذیری درب ناودان
- و مقدار محلول خروجی،
با یکدیگر دارای تفاوت هایی هستند. گونه های مختلفی از ناودان های شوت زباله در دسترس طراحان قرار دارد. مهمترین انواع این ناودانهای سیستم های شوتینگ زباله عبارتست از:
- ناودان های کتانی:
آنها برای فضاهای تجاری مانند بیمارستان ها، مدارس و هتل هایی که زباله ها مربوط به لباس های کتانی و لباسشویی است مناسب هستند. بنابراین برای انتقال ضایعات سخت و تیز مناسب نمی باشند!.
- ناودان های زباله تک منظوره و قابل تفکیک:
در قالب سیستم های شوتینگ زباله و بخشی از آپارتمان ها و ساختمان های بلندمرتبه هستند که نیاز به دفع زباله از سطوح ارتفاعی مختلف را برطرف میکنند. این شفتهای عمودی میتوانند بصورت تک منظوره طراحی شوند. و یا دارای ریزباکس های تفکیک زباله باشند.
- ناودانهای مخزنی:
باکس مورد اشاره از این نوع، می تواند طولانی باشد و تا 200 فوت بالا رود. درواقع قابلیت استفاده از آنها برای دفع زباله‌ها در پایین ترین نقطه نیز وجود دارد.
محصول پیشنهادی: نوار تیپ
نصب و راه اندازی شوتینگ زباله
به‌جهت جانمایی و نصب سیستم های شوتینگ زباله، توجه به چندین امر ضروری خواهد بود:
- اولین قدم ایجاد یک اتاق تخلیه در طبقه اول با استفاده از زاویه نگهدارنده کف است. اتاقک مورد نظر روی زمین قرار می گیرد و از موازی بودن درب ورودی آن با اعضای متقاطع آن، بایستی اطمینان حاصل شود.
- ابتدا بخش ورودی در دهانه قرار می گیرد و سپس حلقه های نگهدارنده، شناسایی و پشتیبانی می شوند.
- پس از قرار دادن اولین بخش ورودی، نوبت به آب بندی لوله می رسد. انتهای خم شده در قسمت ورودی قرار می گیرد؛ تا فضا را ببندد.
- اکنون صفحه سرلوله شوتینگ زباله نصب شده است. درادامه شیلنگ انعطاف پذیر به قسمت دریچه دریچه بالای سقف متصل خواهد شد.
- مجموعه را برای دریچه روی سقف قرار دهید و بدنه هواکش را محکم کنید. حال می توان فلاشینگ شمارنده را به لوله هواکش متصل کرد.
- در حال حاضر ما یک ناودان عمودی داریم. قطر کانال یا ناودان عمودی برای ساختمان های مرتفع، معمولاَ بین 400 الی 600 میلی متر در نظر گرفته میشود. یعنی همان قطری که برای دهانه هندهول ها اجرایی می گردد. (البته دهانه انواع منهول پلی اتیلن با توجه به ورود فیزیکی بازرسان به درون آن، بیشتر خواهد بود؛ از 700 تا حدود 1200 میلیمتر)
- زمان اتصال کابل‌های برق، بایستی درب های ورودی و دریچه ها و لوله کشی ها تراز شوند.
- نصب باید به اتاق تخلیه ختم شود. سپس بخش انتهایی (آستین) تخلیه را با گیره‌های زاویه‌ای که با استفاده از پیچ و مهره محکم شده‌اند، به کل سیستم اضافه کنید. (مستحکم نمودن این بخش، امری بسیار واجب است)
- اکنون، پیوند ذوب پذیر را می توان به گیره زاویه در پایین درب متصل کرد.
- چنانچه مخازن بصورت تفکیک شده باشند، از همان ابتدا باید تمهیدات خاصی اندیشیده شود.
متریال باکس سیستم GARBAGE CHUTE
یک کانال شوتینگ زباله می تواند از فلزات و پلاستیک های پلیمری مختلف ساخته شود. آلومینیوم به دلیل سبک وزنی و مقاومت در برابر خوردگی، به طور گسترده ای به عنوان یک لوله شوت زباله استفاده می شود. آلیاژهای آلومینیوم ریخته گری که با حالت اکسترودشده و به صورت سرد تولید میگردند، برای باکس های این سیستم ها کارایی مطلوبی دارند. برحسب عوامل متعددی نظیر:
- مقاومت،
- طول عمر بالا،
- خاصیت هیدرولیک عالی،
- وزن بسیار سبک و نصب راحت،
- اتصالات قدرتمند و…،
البته لوله پلی اتیلن دوجداره فاضلابی شاید بعنوان بهترین گزینه برای باکس های شوتینگ زباله معرفی شود. گونه‌های دیگری از انواع لوله های پلیمری نیز برای این نوع کاربردها، مناسب هستند. اما بازهم مجموعاَ میتوان گفت که لوله های پلی اتیلن دوجداره فاضلابی (لوله کاروگیت سایز 400 میلیمتر تا 600 میلیمتر)، مناسبترین انتخاب برای سیستم های GARBAGE CHUTE می‌باشند.
اگرچه که از انواع لوله های فولادی برای بدنه باکسهای هدایت ضایعات استفاده می شود. ولی پوشش هایی از مواد مختلف مانند آلومینیوم بدلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، بازهم پرطرفدارتر است. عناصر پلی اتیلنی با چگالی بالا نیز برای باکس های شوت زباله، پرتقاضا می‌باشند. (ویژگی های مشابه با کاروگیت ها و تحمل شرایط سخت محیطی)
بخشهای تشکیل دهنده باکس ساختمانی دفع زباله
اجزای اصلی یک سیستم شوتینگ و ناودان زباله عبارتند از:
- تهویه
- سیستم‌های تمیز کردن برس
- درب دسترسی / نگهداری کلیددار
- آبپاش برای سیستم ایمنی آتش نشانی و فلاشینگ
- قاب های ساپورت چات
- واحد ضدعفونی کننده
- درهای به هم پیوسته دارای رتبه آتش نشانی
- حلقه های گیره
- کانال ناودانی سیستم شوتینگ زباله
- بخش آب ورودی
- شیاره های انحراف
- Bi-Sorter/Tri-sorter
- درب کرکره آتش نشانی
- صفحه کنترل
- چرخ دستی های HDG/HDPE
- متراکم کننده ها
- مخزن انتهایی شوت زباله و غیره.