لوله چدنی یکی از مطرح‌ترین تجهیزات مورد استفاده در شبکه‌های فاضلابی بشمار می‌رود. پایپ‌های از جنس چدن، از زمانهای کهن تا قرن های جدید و زندگی حال، همچنان مورد استفاده قرار می گیرند. انواع لوله چدنی اغلب در دو سر خود، دارای فلنج بوده و آب بندی مناسبی دارند. علت آنکه این محصولات همچنان در مسیر و زمینه های انتقال آب، نفت و گاز، فاضلاب و… کاربرد دارند، کاهش ویژه‌ی سر و صدا و لرزش است. اکثر لولههای چدن موجود در بازار، امروزه به روش ریخته گری و با شرایط:
- ابعاد مختلف 50 تا 2000 میلی متر
- و با میزان متفاوتی از آلیاژ، شکل ظاهر و…،
تولید می گردند. تاریخچه لوله های چدنی به قبل از اختراع و کشف لوله های پلاستیکی بر می گردد که قدیمی ترین لوله برای تاسیسات و لوله کشی ساختمان است. البته با توجه به ورود پایپ های ارزان قیمت و منعطف پلیمری، جایگاه انواع لوله چدنی در بازار و صنایع، شدیداَ دچار تزلزل شد.
لوله چدنی چیست؟
در 150 سال پیش، هنگام نصب و تاسیس شبکه های فاضلاب و انتقال آب شرب، استفاده از لوله چدنی یکی از گزینه های مطلوب بشمار می‌رفت. با افزایش نیازهای صنعتی و غیرصنعتی کاربران:
- میزان کارایی
- و مقاومت شیمیایی و فیزیکی
پایپ های چدنی با طراحی نوآورانه و استاندارد های مدرن، تقویت شد. باتوجه به اعمال همین تغییرات ویژه، میزان خوردگی و زنگ زدگی در آنها بطور چشمگیری کاسته شده است. بدلیل داشتن ویژگیهایی همچون:
- استحکام فشاری،
- میرایی عالی ارتعاش،
- مقاومت در برابر خوردگی،
- مقاومت در برابر سایش
- عایق صوتی عالی
- ایمنی مطلق در برابر آتش
- وزن مناسب و سهولت در نصب
و…، بکارگیری لوله چدنی برای استفاده در سیستم های فاضلاب، مناسب است. لوله‌هایی که اهمیت زیادی در صنعت دارند و به عنوان محصولی مهم در زمینه‌های مختلف بکار می‌روند.
تفاوت لوله چدنی و فلزی
لولههای چدنی همواره به مقاومت زیاد در برابر سایش و استحکام بالا، شناخته می شوند. البته مسئله‌ی استحکام مناسب، از نکات مثبت لولههای فلزی نیز بشمار می‌رود. اکسیده شدن، یکی دیگر از ویژگیهای مشترک و البته منفی در میان لوله چدنی و فلزی می‌باشد. گرچه که به لطف ساخت مدرن‌تر لولههای چدنی جدید، هیچگونه زنگ زدگی در آنها مشاهده نمی شود. وجود پوشش و مواد افزودنی در طراحی آن، مقاومت این تجهیزات را در برابر خوردگی و مواد شیمیایی به حداکثر رسانده است.
از ویژگی های مثبت انواع لوله چدنی در مقایسه با لوله های فلزی و فولادی ، می توان به:
- استحکام بالاتر،
- مقاومت در برابر سایش عالی،
- عایق صدایی و کاهش آلودکیهای صوتی،
- مقاومت در برابر دما های بالا و پایین،
- ایمنی در برابر آتش
- تحمل بهتر فشارهای انبساطی
- و ضریب انبساط پایین پایپ چدن،
اشاره کرد. به‌همین علت است که همواره از لوله های از جنس چدن، بعنوان یکی از گزینه های جایگزینی لولههای فلزی در شبکه‌های جمع آوری و انتقال فاضلاب نام برده میشود. بلحاظ تولید، تفاوت اصلی میان این دو تجهیزات، مربوط به درصد تغییرات در مقدار کربن است. به‌عنوان مثال:
حدود 4 درصد کربن موجود در آهن، منجر به تولید و ساخت چدن و سپس انواع لوله چدنی می گردد. همچنین کم تر از آن، یعنی به میزان 2 درصد سبب تولید فولاد می شود.
بطورکلی ماده فولاد شکل پذیری و چکش خواری بسیار ویژه ای دارد. چدن نیز همواره به سختی بدنه، مقاومت مناسبتر در برابر آب و جریانات اسیدیته و مقاومت فشاری بالا، مشهور می‌باشد.
تاریخچه لوله چدنی
سیستم های فاضلاب، هزاران سال است که به یک شکل نسبتاَ همسان وجود داشته اند. پیشرفت تکنولوژی، موجب ایجاد تغییراتی در مواد لولههای خطوط فاضلابی شده است. بطوریکه میزان دوام و عملکرد آنها را شدیداَ بهبود بخشیده است. با تمام این پیشرفت ها در طول زمان و ورود پایپ های پلیمری، اما برخی از سیستم های فاضلاب در دنیا هنوز هم از یک محصول قدیمی استفاده می کنند. و آن «لوله چدنی» می باشد.
ساخت و استفاده از چدن از اوایل سال 1800 میلادی آغاز شد. ابتدا از آهن برای توزیع آب استفاده می شد. پس از مدتی، انواع لوله چدنی در صنعت دفع فاضلاب نیز مورد استفاده قرار گرفت. پایپ هایی که با بدلیل ترکیب چدن، قوی تر از آهن در برابر مشکلاتی از قبیل تماس با آب و رطوبت بودند. لولههای از جنس چدن، بدون شک در زمره‌ی قابل اعتماد ترین و بادوام ترین لولههای صنعتی قرار می‌گیرند.
چدن چیست؟
برای کسانی که از انواع لوله چدنی استقبال می کنند، دانستن اصول مهم و اطلاعات کاربردی، میتواند شدیداَ کمک کننده باشد. درواقع این اطلاعات کمک میکند تا درک بهتری از چدن و مشخصات لولههای تولیدی از آن داشته باشند. ماده‌ی چدن، به‌لطف ویژگیهای کیفی و مقاومتی خود، کاربرد های متنوعی در صنایع دارد. تولید آلیاژی به نام چدن، با ترکیب:
- میزان 2 تا 5 درصد از کربن
- و مواد خام دیگری نظیر: منگنز، فسفر، گوگرد و سیلیکون،
صورت می پذیرد. آلیاژ های ریخته گری بسیار عالی و سطح بالایی از چدن اولیه بدست می آید. زیرا از یکسو هم در برابر آسیب ها، توانایی مقاومتی بالایی دارند. و هم با کمترین هزینه ممکن و توجه به کنترلهای کیفیتی، میتوان ساختارهای متفاوتی را از آنها بوجود آورد. درنتیجه لولههای تولیدشده از جنس چدن، طیف وسیعی از استحکام و سختی را به همراه دارند.
علیرغم رقابت ایجاد شده میان متریال ها و مواد جدید، چدن ها ثابت کرده اند که مواد اقتصادی مناسبی برای هزاران کاربرد مهندسی هستند. چنانکه ساخت انواع لوله چدنی برای انتقال و هدایت جریانات آب و فاضلاب بسیار محبوب است.
انواع لوله چدنی
این محصولات بر حسب دو عامل: «فرآیند و نحوه تولید» و «کاربرد» به دو صورت طراحی میشوند:
- نوع اول آن لوله چدنی سر توپی است. کنف و سرب دو اتصال مخصوص برای آن ها در نظر گرفته شده‌است. چنانکه لوله هایی با تحمل بالا در برابر فشار را برای تاسیس یک شبکه فاضلاب و…، به یکدیگر متصل خواهد کرد.
- نوع دیگر آن ها با بهره برداری از بست ها قابل استفاده است که لوله چدنی سر تخت نام دارد. مشخصه‌ی اصلی این مدل لولههای چدنی، وزن سبک تر آن است. همانطور که از نام این پایپ‌ها پیداست، شکل آنها به صورت تخت است؛ و برعکس عمده لوله ها که شکل گرد دارند، تولید می شوند.
مدلهای مختلف لولههای چدن به عنوان یک محصول قدیمی برای نصب در سیستم های فاضلاب از گذشته تا کنون، دارای محبوبیت ویژه‌ای هستند. زیرا علاوه بر تمامی مزایای دیگر، نیازی به عایق اضافی ندارند؛ که در کاهش هزینه ها موثر می باشد. استانداردهای بکار رفته در تولید و طراحی آن ها، مقاومت و دوام این تجهیزات را تقویت نموده است. به‌همین علت استفاده از این محصولات، حتی با وجود لولههای مقاوم‌تر در بازار، باز هم بسیار رایج است.
محصول پرفروش: لوله کاروگیت 1800
کاربرد لوله چدنی
اگرچه لوله های چدنی از مدت ها پیش ظاهر شدند. اما امروزه در کنار مواد مدرن به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. درحقیقت علیرغم ظهور تعداد زیادی از محصولات رقابتی، بازهم یک محصول نسبتاً پرتقاضا محسوب میشوند. مهمترین کاربرد های این تجهیزات چدنی به شرح زیر می باشد:
- شبکه های فاضلاب،
- خطوط انتقال آب و زهکشی
- بسیاری از امور و تاسیسات ساختمانی و عمرانی
- سیستم های تخلیه زباله و شیرابه
- پارتیشن های تأسیساتی تخلیه مواد گیرکرده در چاه‌های حمام و سرویس های بهداشتی
- لولههای سیستم های تهویه
- و…
ذکر این نکته نیز الزامیست که:
انواع لوله چدنی در کاربری های پر سر و صدا و با احتمالش سایش پذیری زیاد، گزینه‌ی ایده آلی بشمار می‌روند. همچنین توسط اتصالاتی چون بست، واشرهای آب بندی مخصوص و…، متصل می شوند.
اتصالات نوین تولیدشده برای متصل سازی لولههای چدن در خطوط فاضلابی، دارای ویژگی هایی همچون: خاصیت جذب صدای عالی، مقاومت بالا و طراحی منحصر به‌فرد ضد اکسیداسیون و زنگ زدگی می باشد.
مزایای لوله های چدنی
از جمله‌ی مهمترین مزیت های لوله چدنی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- پوشش اضافی:
علاوه بر استفاده از چدن با کیفیت در تولید آنها، برای بهبود مقاومت در برابر آسیب ها، با پوشش های مختلفی تجهیز شده‌اند.
- ایستادگی مناسب:
استحکام و مقاومت عالی در برابر خوردگی و محیط های تهاجمی دارند. همچنین همانند سایر لوله ها با محیط زیست سازگار هستند.
- قیمت مناسب:
قیمت لوله چدنی بر اساس شاخص های کیفیت و… گران نمی باشد. (مناسب برای خطوط لوله کشی طولانی سیستمهای آبی)
- ضد صدا:
جایگزین کردن لولههای چدنی به عنوان یک محصول بی صدا کاملاَ مفید است. بطوریکه لرزش و ایجاد ارتعاشات یا صدا را کاهش می دهند. سیستمهای لوله کشی همواره دارای سر و صداهایی هستند که توسط جریان آب و… ایجاد میشود و می تواند آزار دهنده باشد. بنابراین درنظر داشتن محصولاتی که با صدای کم یا ارتعاشات محدودی همراه است، حائز اهمیت می باشد.
- استحکام و دوام:
اینکه سیستم لوله کشی شما تحت بارهای سنگین دچار دفرمگی، تغییر مسیر یا ترک نشود، بسیار مهم است. پایپ های چدنی انتخابی عالی برای تاسیسات فاضلاب و زهکشی و…، بخصوص در سطح زمین می باشد. چراکه باد های شدید، برف و یا باران، منجر به تغییر شکل ظاهری آنها نمی شود.
- نصب آسان:
بدلیل سبکی و اتصالات مناسب، لولههای چدنی دارای فرآیند نصب آسانی هستند. علاوه بر این، آنها نیازی به عملیات اضافی یا پوشش مازاد برای قرارگیری مستقیم روی خاک ندارند.
- مقاوم در برابر گرما:
پایپ‌های از جنس چدن و با شیوه تولید اصولی، می توانند دماهای شدید را تحمل کنند. ضمن اینکه در مجاورت آتش یا حرارت با تحمل و سازش عالی، تخریب ناپذیر هستند. اکثر مواد شیمیایی نیز قادر به تخریب این محصولات نبوده و به عبارت دیگر، خوردگی یا زنگ زدگی در آنها رخ نمی‌دهد.
معایب لولههای چدن
همواره صرفاَ به مزایا و ویژگیهای مثبت انواع لوله چدنی پرداخته میشود. اما بایستی به برخی از معایب مهم این لوله‌ها نیز اشاره نمود:
- خواص الاستیکی و قابلیت ارتجاع آن بسیار پایین است. لذا از ویژگیهای مقاومت مکانیکی بالایی برخوردار نیستند. (برخلاف مدلهای مختلف لوله پلی اتیلن که بسیار فلکسیبل هستند)
- گاهاَ بدون محافظ بیرونی تولید و نصب میشوند که مقاومت آنها را شدیداَ کاهش میدهد.
- خوردگی درونی در آنها بسیار شایع است.
- در بسیاری از موارد تولیدی، ضخامت لوله های چدنی در طول پایپ یکسان نمی‌باشد.
اطلاع از معایب انواع لوله چدنی، از آن جهت حائز اهمیت است که میتواند به طراحان و کارفرمایان در درنظرگیری این محصولات برای شرایط های مختلف کاربری و پروژه‌ها کمک کننده باشد.
تفاوت لولههای چدن معمولی با لوله چدنی داکتیل
لولههای معمولی از جنس چدن دارای استحکام بالایی هستند؛ اما فاقد خاصیت چکش خواری می باشند. بنابراین در هنگام حمل و نقل و جابجایی، در معرض آسیبهای مکانیکی قرار می گیرند. این آسیب ها می تواند به صورت ترک های کوچک باشد. لوله چدنی داکتیل اما دارای:
- مقاومت در برابر خوردگی،
- استحکام کششی بالا
- و استحکام عالی
است؛ یعنی درست برخلاف چدنهای معمولی، چدن داکتیل هنگام خم شدن نمی شکند. همین عامل موجب میشود تا برای کاربرد در محیطهای سخت، مناسب تر باشند. چدنهای داکتیل ماده ای قوی و قابل اعتماد برای لوله ها، اتصالات و… هستند. مجموعه‌ی همین ویژگیها (ترکیب شیمیایی پیچیده تر)، سبب گرانتر بودن چدن داکتیل نسبت به چدنهای معمولی می باشد.
مزایای لولههای آهن داکتیل
لولههای چدن داکتیل به دلیل بکارگیری ساختار شیمیایی خاص‌تر و فرآیند تولید متفاوت، از ویژگیهای عملیاتی قابل توجهی بهره می برند. برخی از مهمترین مزایای عملیاتی لوله های آهن داکتیل عبارتست از:
- درصد خوردگی و پوسیدگی بسیار پایین و وزن مناسب. (به مانند انواع لوله کاروگیت و لوله پلی اتیلن تک و دوجداره)
- امکان نصب سطحی (زمینی) و نصب دفنی (زیرزمینی)
- مقاومت قابل توجه لوله چدنی داکتیل در برابر آتش سوزی
- عملکرد و مقاومت عالی در شرایط های خطرناک انفجاری
- در مقابل ضربات سهمگین مکانیکی، مقاومت قابل توجهی خواهند داشت
- فشار پذیری بسیار بالا. (انواع فشارهای استاتیکی و انبساطی)
- نیاز به پمپاژ و تأمین انرژی های مربوط به عملیات پمپاژ را کاهش میدهد.
- بهینه سازی مصرف انرژی
- عمر و ماندگاری بسیار زیاد؛ با توجه به قیمت مناسب لوله چدنی داکتیل
- سایز بندی (اقطار دهانه) متنوع برای انواع انشعاب های خطوط آب و فاضلاب فرعی و اصلی
- نصب بسیار راحت و بی دغدغه
- مقاوم در برابر ارتعاشات وارده از سمت زمین
- ضریب ایمنی چشمگیر
- خواص هیدرولیکی بسیار مناسب.
لوله چدنی چقدر عمر می کند؟
سیستم ها و تاسیساتی که با لوله چدنی ایجاد شده اند، بین 50 تا 100 سال کارآمد هستند. اما گاهی اوقات به علت:
- کیفیت پایین مواد اولیه
- عدم بازرسی صحیح در حین تولید
- و همچنین بی توجهی به رعایت استانداردهای نصب،
موجبات تضعیف شدید لولههای چدنی فراهم می شود. ماندگاری طولانی، شکل پذیری بهبود یافته، قدرت و مقاومت برتر، نصب راحت تر، اتصالات بهبود یافته، هزینه نصب مناسب و ساخته شدن از مواد مرغوب، دلایل مهمی برای کاربردهای این تجهیزات در لاین‌های هدایت فاضلاب و انتقال آب می‌باشد.
قیمت لوله چدنی
قیمتگذاری برای لولههای چدنی طبق توجه به ضخامت و ابعاد و… انجام می شود. درنتیجه عوامل تعیین کننده متعددی بر قیمت لوله چدنی موثر است و هزینه ساخت آنها را دستخوش تغییر میکند. بنابراین برخی از مهمترین پارامتر موثر به شرح ذیل خواهد بود:
- ضخامت
- ابعاد و شاخه های تولیدی
- نوع پایپ از جنس چدن که شدیداَ بر قیمت لوله چدنی تأثیرگذار می باشد
- چگونگی پوشش کشی لایه های لعابدار بر روی پایپ
- نوسانات دلار و ارز
- تولید معمولی و یا داکتیل
- میزان مقاومت، فشارپذیری و طول عمر محصول تولیدی
- میزان خلوص مواد اولیه
- میزان مقاومت دمایی این تجهیزات
- وزن و میزان سنگینی. (درنتیجه‌ی استفاده بیشتر از مواد اولیه باکیفیت)
درحقیقت باتوجه به پارامترهای مهم فوق، می توان یک لوله چدنی با کیفیت بالا و با ضریب اطمینان بالا از عدم خوردگی و زنگ زدگی تهیه نمود. و یا میتوان آن ها را با کیفیت پایین تهیه نمود و در مخارج و هزینه‌ها، نوعی صرفه جویی غیراصولی را به عمل آورد!. درنتیجه در حالت دوم، غیر ممکن است این محصول برای شما تا 50 سال هم ماندگاری داشته باشد!!.
نکات اتصالات لوله چدن
هنگام اتصال انواع لوله چدنی بایستی به نکات زیر توجه داشته باشید:
- واشرهای کمپکت شده (فشرده) و کوپلینگ های توخالی، گزینه‌ای مناسب برای اتصال پایپ های چدنی می باشند. زیرا هم سبک بوده؛ و هم با سرعت و کیفیت بالایی تولید و نصب می شوند.
- بلحاظ وزنی نیز، اکثر اتصالات لوله های چدن از وزن مناسبی برخوردار می باشند.
- تولید دقیق و مناسب اتصالات لوله چدن موجب میشود تا کمترین میزان پرتی برای این لوله‌ها بوجود بیاید.
- توصیه میشود از پایپ هایی با طول 3 متر استفاده نمایید. زیرا نیاز به مفاصل کمتری برای اتصال خطوط خواهد بود.
- تهیه اتصالات این تجهیزات همواره راحت است. بنابراین با خیالی آسوده به انتخاب بهترین نوع اتصال اقدام نمایید.
- پیچ های توپر بکاررفته برای نصب این لوله ها، در ابعاد 2*120 cm تولید می شوند. بنابراین با ابعاد اتصالاتی کمتری نسبت به لولههای پلیمری روبرو می باشیم.
جدول استاندارد لولههای چدنی
به‌جهت تطبیق محاسبات پیش زمینه‌ای هر پروژه با سایز بندی و دیگر مشخصات فنی انواع لولههای از جنس چدن، بایستی به جدول استاندارد فنی لوله چدنی رجوع نمایید. ازهمین رو جدول مشخصات فنی زیر در اختیار شما طراحان و کارفرمایان گرامی قرار گرفته است. عدم توجه به مشخصات فنی این تجهیزات، میتواند موجب:
- اختلالات گسترده در پروژه
- و وارد آمدن ضررهای مالی شدید
به کارفرمایان و پیمانکاران صنعتی شود.
خرید لوله چدنی
گروه صنعتی پایپ ایران به عنوان تخصصی ترین مجموعه تولید لوله در ایران شناخته میشود. چنانکه با در اختیار داشتن مهندسین نخبه صنعتی، خطوط ساخت تماماَ مکانیزه و بهره گیری از استانداردهای بالای تولید و مواد اولیه مرغوب، به تولید انواع لوله چدنی، فلکسیبل، پنج لایه، کاروگیت، پوش فیت، پلی اتیلن، کاروگیت، استیل، مانیسمان بدون درز، پلی پروپیلن، فولادی و… می پردازد.
البته سایر دستگاه ها و تجهیزات مربوط به حوزه‌ی آب و فاضلاب نیز توسط گروه صنعتی پایپ ایران طراحی و تولید میگردد. بطوریکه انواع تجهیزاتی نظیر:
- انواع منهول پلی اتیلن
- دریچه های منهول کامپوزیتی
- سپتیک تانک پلی اتیلن
- چربی گیر
- عایقهای الاستومتری
- ژئوگرید
- پکیج تصفیه فاضلاب
- ایستگاه پمپاژ فاضلاب
- ژئوتکستایل
- نوار تیپ و…
توسط این مجموعه طراحی و ساخته میشود. جهت خرید لوله چدنی باکیفیت و اطلاع از شرایط خرید و سایزبندی این لوله‌ها، میتوانید با کارشناسان برجسته‌ی گروه صنعتی پایپ ایران تماس برقرار نمایید. مستحضر باشید که تمامی مشاوره‌های ارائه‌شده از سوی این مجموعه بصورت رایگان بوده و پیشنهاد میشود پیش از هرگونه خرید قطعی، حتماَ به دریافت مشاوره‌های لازم برای پروژه‌هایتان اقدام نمایید.